تور (به انگلیسی: Tor, The Onion Router)
یک نرم‌افزار آزاد و متن باز است که برای ناشناس ماندن کاربران در محیط اینترنت به کار می‌رود. تور بر پایه نرم‌افزار کارخواه (Client) و شبکه‌ای از سرویس دهنده‌ها (سرورها) بنا می‌شود و می‌تواند داده‌هایی از کاربران را مانند موقعیت مکانی و نشانی آی‌پی پنهان کند.
بهره‌گیری از این سامانه، رهگیری و شنود الکترونیک داده‌های کاربر را به دست دیگران بسیار سخت می‌کند. این رهگیری و شنود الکترونیک می‌تواند در مورد بسیاری از فعالیت‌های کاربر مانند وبگاه‌هایی که بازدید کرده، مطالبی که بارگیری و بارگذاری کرده، پیام‌هایی که از طریق نرم‌افزارهای پیام‌رسان فرستاده یا دریافت کرده و هر گونه ارتباطاتی که در محیط اینترنت برقرار کرده، صورت پذیرد؛ لذا می‌توان گفت که این سامانه برای محافظت از آزادی کاربران و حفظ حریم خصوصی آن‌ها در محیط اینترنت طراحی شده‌است. این نرم‌افزار، یک نرم‌افزار آزاد است و استفاده از شبکهٔ آن نیز رایگان است.
سامانه تور پیاده‌سازی‌ای از روش مسیریابی پیازی است که در آن پیام‌ها رمزنگاری می‌شوند و از داخل شبکه‌ای از سامانه‌ها که به وسیلهٔ کاربران داوطلب در نقاط مختلف جهان راه‌اندازی شده‌است، عبور داده می‌شوند.
در این شبکه، هر دستگاه یک لایهٔ رمز را برای خواندن دستورها مسیریابی رمزگشایی می‌کند و پیام را به دستگاه بعدی می‌فرستد که آن هم به نوبهٔ خود همین کار را تکرار می‌کند. این روش باعث می‌شود که هیچ‌یک از سامانه‌های داخل این شبکه از محتوای پیام‌ها اطلاع نداشته باشند.
در ضمن هیچ‌یک از سامانه‌های این شبکه به‌طور هم‌زمان به نشانی آی‌پی فرستنده و نشانی آی‌پی گیرنده دسترسی ندارند؛ یعنی هر یک از دستگاه‌های داخل این شبکه که ترافیک اینترنتی از آن عبور می‌کند، فقط نشانی آی‌پی دستگاه قبلی را می‌داند.
با این که کاربرد اصلی شبکهٔ تور، ناشناختگی (ناشناس ماندن) کاربر و جلوگیری از شنود اطلاعات و عدم توانایی ثبت اطلاعات رد و بدل شده توسط کاربران در محیط اینترنت است، ولی برای عبور از فیلترینگ هم به کار می‌رود
**1.
تاریخچه
تور نخستین نسخهٔ خود را در ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۲ عرضه کرد. این نرم‌افزار از سامانه مسیریابی پیازی استفاده می‌کرد، که توسط آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی دریایی آمریکا راه‌اندازی شد و هنوز از وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا، بودجه می‌گیرد.وظیفهٔ اصلی آن ساخت شبکه‌ای امن برای مکالمات دولتی بود. پس از راه‌اندازی تور، این پروژه توسط خبرنگاران، مخالفین حکومت‌ها، سازمان‌های اطلاعاتی و پلیس مورد استفاده قرار می‌گیرد.پشتیبان‌های این نرم‌افزار نیروی دریایی آمریکا در سال‌های نخست و سپس بنیاد مرزهای الکترونیکی و بنگاه سخن‌پراکنی ایالات متحده در سال‌های کنونی بودند. در عین حال این پروژه از محل کمک‌های افراد نیز درآمد دارد.در سال ۲۰۱۰ این پروژه توسط بنیاد نرم‌افزارهای آزاد به عنوان پروژهٔ آزاد نمونه، انتخاب شد. دلیل آن، کمک این نرم‌افزار به گروه‌های آزادی‌خواه در کشورهایی مانند مصر بود که با سانسور اینترنت دست و پنجه نرم می‌کنند.این برنامه توسط آژانس پروژه‌های پژوهشی پیشرفته دفاعی دارپا توسعه داده شد.
